Workshop bij de aanvang van het studiejaar 3003/2004 aan de Academie van Bouwkunst Groningen begeleid door Rob Hendriks en Alex van de Beld.
Bij het product dat een architect geacht wordt te leveren, architectuur, is tijd meestal een lastige factor. Eerst is er te weinig tijd om een ontwerp te maken. Als het ontwerp af is (of de ontwerptijd op is), is het helder gedefinieerd en kan het voorzien worden van een prijskaartje en een bouwplanning. Gedurende de bouwtijd zijn verrassingen zelden aangenaam, omdat zij altijd gemaakte afspraken over kwaliteit en tijd zullen ondermijnen. In een ideale situatie is de controle over het product totaal en de bouwtijd teruggebracht tot nul. Ook als de procesbewaking afdoende isgeweest en het ontwerp herkenbaar is gebleven in het opgeleverde product, blijft tijd een lastige factor. Want dan begint de periode waarin de bewoners/gebruikers en het klimaat vrij spel krijgen om de architectuur om zeep te helpen.
Dat de factor tijd niet lastig hoeft te zijn en zelfs een essentiële voorwaarde voor het bereiken van kwaliteit is toont Louis le Roy met zijn werk aan. In verschillende projecten onderzoekt hij de symbiose tussen natuur en cultuur met de factor tijd op oneindig. Hierbij gaat het nooit om het beeld van de natuur, maar om een natuurlijk proces waarvan ook het menselijk ingrijpen deel uitmaakt, waarin toeval wordt geaccepteerd en het ontbreken van een eindbeeld een voorwaarde is; een ekokathedraal proces.
In de workshop wordt de problematische relatie tussen architectuur en tijd onderzocht. De studenten maken kennis met ekokathedrale processen; processen waarin de ontwerper niet de (enige) geniale schepper van een product is, de tijd en de ruimte op oneindig gesteld worden, de positie van de expert en de leek ter discussie staan en het toeval verwelkomd wordt. Welke producten kunnen onder deze condities ontstaan en hoe verhouden deze zich tot de geplande en ontworpen leefomgeving? Is er een symbiose mogelijk?
Werkterrein is de Kennedylaan, een groene laan door Heerenveen, ondertussen een ruïne van een van de eerste le Roy projecten. Met de workshop wordt het ekokathedrale proces op deze locatie nieuw leven ingeblazen. Er vinden archeologische inventarisaties plaats, de geschiedenis wordt in kaart gebracht, omwonenden en betrokkenen worden geïnterviewd. Concrete vragen en problemen vormen de input voor ontwerpoefeningen en improvisaties waarin modellen van mogelijke ontwikkelingen in de tijd worden gebouwd en vastgelegd. Een expositie van de resultaten vormt de opmaat voor minimaal 100 jaar bouwactiviteiten tussen bewoners, studenten, stad en landschap.
Als aftrap voor het nieuwe studiejaar reisde de gehele Academie van Bouwkunst Groningen af naar Heerenveen om te zien wat er van de Kennedylaantuin van le Roy was overgebleven nadat de bouwmeester zelf het toneel in 1973 had verlaten en de gemeente Heerenveen er sindsdien de vingers er niet aan had durven branden. Na een bezoek aan het gebied en aan de Ecokathedraal in Mildam (met lezing van Louis) werkten de studenten in zeven groepen aan de opgave: “Wat te doen met de Kennedylaantuin?” De groene strip van ca. 2.000 bij 20 meter werd in 6 gelijke delen verdeeld en op een schaal 1 :100 in maquette gebouwd. Op elke grondplaat werkte een groep van zes studenten aan een idee voor dit deel van het gebied. In woord en beeld besteedden zij twee uur aan verbeelding van hun idee voor een transformatie van het park. Vervolgens schoven alle groepen door naar een andere grondplaat en moest verder gewerkt worden op het idee dat een andere groep daarop had achtergelaten. Door met de werktijden te variëren, van soms een uur tot een hele nacht, werden de studenten genoodzaakt na te denken over de zwaarte van hun ingreep en de verbeelding daarvan in relatie tot de beschikbare tijd. Het idee van de ‘scheppende’ ontwerper die met een tabula rasa begint werd grondig ter discussie gesteld. Tot grote ergernis van velen en plezier van sommigen. Een eerste kennismaking op de opleiding met de factor TIJD in het ontwerp.
