Prijsvraaginzending Suikerunie terrein Groningen, 2011 (geselecteerd plan)
Het stimuleren van zelfredzaamheid van burgers, stad en regio staat centraal in onze aanpak. Basis vormt een meerjarig serious game dat ingezet wordt als aanjager voor de herontwikkeling van het terrein. Het spel, compleet met speelveld, spelregels en spelleiding, nodigt alle Stadjers en Ommelanders uit tot co-creatie, co-organisatie en co-investering.
Van droom naar daad, van serious game naar serious business.
“Als kathedralenbouwers vooraf een ontwerp van het eindresultaat hadden moeten indienen, was er nooit een kathedraal gebouwd.” (Louis le Roy)
De ontwikkeling van de toekomst van stad en regio is ongewis. Krimpvoorspellingen, economische tegenwind, toenemende schaarste aan middelen beheersen het dagelijks beeld. De stad is dichtgeregeld en vol, grootschalige uitbreidingsontwikkelingen lopen vast. Dit vraagt om herbezinning op ons denken en doen op het brede terrein van stedelijk leven, van energievoorziening tot voedselproductie, van bouwen tot transport, van beheer tot financiering. In de kern staan we voor de opgave om de ‘zelfredzaamheid’ van de bewoner, stad en regio te voeden. Zelfredzaam gaat uit van het ontwikkelen van eigen kracht, met duurzame en gezonde systemen als basis voor bruto nationaal geluk.
Het voorheen zo gesloten terrein van de Suikerfabriek kan in deze tijd als voedingsbodem dienen om openheid te genereren in het denken en doen, met de menselijke vindingrijkheid als kiem voor onverwachte en onbedachte oplossingen. Actieve betrokkenheid en ontwikkelkracht van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties is nu meer dan nodig om weerbarstige vraagstukken rondom duurzaamheid op te lossen. De gemeente Groningen ziet participatie als middel om de tijdelijke invulling van het Suikerfabriekterrein invulling te geven. Wij helpen dat graag een stapje verder om dit aangewakkerd enthousiasme op te tillen naar co-creatie, co-organisatie en co-investering waarmee ook de sporen voor de toekomst kunnen worden verkend.
We stellen voor om een meerjarig spel te ontwikkelen, een serious game, en hiervoor fysieke condities te creëren. Onze inzet is een breed publiek actief uit te dagen om mee te denken over en mee te sturen aan de selectie, plaatsing en doorontwikkeling van initiatieven op het Suikerfabriekterrein. We ondersteunen het spel met een uitgebreid palet van social media. Een effectieve combinatie van ‘real time’ ontwikkeling en ‘virtuele’ ondersteuning.
We spelen het spel als volgt. De Wolkenfabriek geeft credits uit aan investeerders (shareholders) in het gebied en aan alle inwoners en maatschappelijke organisatie van de provincie Groningen (stakeholders). Die credits worden door de share- en stakeholders ingezet om initiatieven te oormerken en een kans te geven om zich te ontwikkelen op het terrein van de Suikerfabriek. Initiatiefnemers kunnen met deze credits aantrekkelijke condities creëren om zich te vestigen op het Suikerfabriekterrein, voordelige vestigingsvoorwaarden of meer m2 ruimte.
Het spel kent een speelveld, waar we fysieke condities creëren, spelregels die de ontwikkelstrategie richting geven, een spelleiding die de ontwikkeling entameert, een deelnemersveld van initiatiefnemers, share- en stakeholders en een speeltijd, afhankelijk van de levenscyclus (15 à 20 jaar) van het gebied.
Het speelveld is gelaagd en bestaat uit 1) een energieproducerend dak, waarmee we via ‘crowdfunding’ investeerders naar het gebied trekken, betrokkenheid creëren en een geldstroom op gang brengen voor verdere ontwikkeling, 2) een ontwikkelruimte waar via ‘crowdsourcing’ initiatieven aangedragen en ontplooid worden en synergie tussen initiatieven bevorderd wordt en 3) een onderlegger, als randvoorwaarde waarbij kwaliteiten van het bestaande terrein maximaal benut worden.
Het energiedak levert op duurzame wijze een geldstroom op voor het spel en de investeerders. Het dak wordt gerealiseerd door een maatschap van private investeerders, die met hun financiële inleg een aantrekkelijk financieel rendement halen van 7-9% op hun geïnvesteerde vermogen. Daarnaast krijgen ze credits toegewezen die ze kunnen inzetten om initiatieven te ondersteunen. Een deel van de opbrengst van het zonnedak komt ten goede aan een gebiedsfonds en wordt geïnvesteerd in het faciliteren van initiatieven. De investeringsbereidheid en het gewenste rendement bepaalt uiteindelijk de vorm en omvang van het dak, de gebiedscapaciteit is 100ha.
Een ontwikkelruimte biedt letterlijk onderdak en vormt de fysieke speelruimte voor de veelheid aan initiatieven die tijdens de prijsvraag en de komende jaren zullen ontspruiten. De ruimte wordt gevormd door de draagconstructie van het energiedak. Een geïntegreerd smartgrid in de draagconstructie maakt het mogelijk om flexibel aan te takken op de energie en water infrastructuur. Tussen de kolommen kunnen op eenvoudige wijze ruimtes afgebakend worden of (tijdelijke) huisvesting worden gerealiseerd, het dak voorziet immers al in de waterdichting. De omvang en plek van de initiatieven worden bepaald door de spelregels.
De onderlegger voor het spel is het bestaande terrein. De huidige kwaliteiten van het gebied worden inzet van het spel. De beeldresultante ontstaat in de dialoog tussen de gemeente Groningen, en private investeerders in het gebied. Aan het eind van het spel, na 20 jaar, wordt de ondergrond schoner opgeleverd dan bij de start van het project. Een zuiveringssysteem gevoed door de zonne-energie van het dak maakt onmerkbaar van de lichtverontreinigde ondergrond een gezonde basis voor de toekomst.
De spelregels zijn bedoeld als inspirerend richtsnoer voor de initiatiefnemers en als sturingsmechanisme voor ranking van activiteiten die bijdragen aan weerbarstige thema’s bij de duurzame ontwikkeling van stad en regio. De spelregels worden door de shareholders in het gebied periodiek geactualiseerd. Anno 2011 stellen wij voor de focus te leggen op de thema’s synergie, verbinding en verantwoordelijkheid. Achter de spelregels hangen rekenregels die zijn gerelateerd aan beschikbare bronnen in het gebied, de stad en het ommeland zoals water, energie maar ook draagvlak. De rekenregels geven sturing aan de ruimtelijke setting waarin de activiteiten neerslaan in het gebied.
De spelleiding, een door de shareholders opgerichte uitvoeringsorganisatie in het gebied, draagt zorg voor realisatie van het energiedak, ondersteuning van de initiatieven, zorgt voor kruisbestuiving, slaat de geleerde lessen op en ontsluit deze voor een groot publiek. Iedereen kan deelnemen, van jong tot oud, particulier, bedrijven, overheid en onderwijs. De spelleiding entameert betrokkenheid en deelname aan het spel met inzet van digitale en analoge middelen als een webcommunity, oogstfeesten en evenementen. De kosten worden gedragen door revenuen uit de grondopbrengst en het energiedak.
De speeltijd is 15 tot 20 jaar. Een natuurlijke groeicyclus te vergelijken met 4 seizoenen waarin we zaaien, kweken, bloeien en oogsten. In de zaaiperiode wordt de organisatie op poten gezet, de speldialoog verder uitgewerkt, een virtuele start gemaakt, investeerders verbonden en het energiedak gerealiseerd. In de kweekperiode worden initiatieven gerijpt en pilots buiten het terrein opgezet. In de bloeiperiode worden de experimenten opgeschaald naar volwaardige toepassing in de buitenwereld, van serous game naar serious business. In de oogstperiode wordt het terrein klaar gemaakt voor overdracht en transformatie naar nieuwe bestemming. De geleerde lessen uit het spel dienen daarbij als handleiding voor duurzame stedelijke ontwikkeling.
De investering in het energiedak en draagconstructie wordt volledig via ‘crowdfunding’ door private investeerders opgebracht. Financiële doorrekening van het initiatief laat zien dat een rendement van 7-9% op de zonnestroom haalbaar is, zonder subsidies en andere overheidssteun. Een klein percentage (1-2%) van de opbrengst wordt gereserveerd voor de exploitatiekosten van activiteiten en spelleiding. De eventuele verhuur van oppervlakte voor de grond komt ten goede aan de gemeente Groningen, maar het is natuurlijk ook vrij om dit te investeren in het gebied en de activiteiten. De gemeente Groningen krijgt een schoon gebied opgeleverd aan het einde van de cyclus, maar kan ook besluiten het bijzondere initiatief op deze plek te laten voortbestaan om nieuwe innovaties gestalte te geven.
