Voorbereiding woon-/leebaarheidsplan Eemsdelta
Buitengebied Eemsmond
De vraag bij dit pioniersproject was welke bijdrage de transformatie van agrarische bebouwing naar woon-werk- gebouwen kan leveren voor de verblijfskwaliteit van het landelijk gebied? Bij het werken aan deze opgave stuit je al snel op een omkering van die vraag. Zonder een aanlok- kelijke omgeving met recreatieve mogelijkheden en goede verbindingen met de dorpen zijn de vrijkomende erven in het buitengebied een stuk minder aanlokkelijk! Kortom, transformatie van het landelijk gebied lijkt een belangrijke randvoorwaarde en sleutel om uit te lokken dat andere initiatiefnemers met de boerderijen aan de slag gaan. De uitdaging is om te zorgen dat het buitengebied toeganke- lijker, uitnodigend en veelzijdig wordt, dat het landschap middels een goed netwerk een hecht onderdeel wordt van ‘het grote dorp”.
Het landelijke gebied in de gemeente Eemsmond kent een verschil tussen zuid en noord. Het zuidelijke deel, on- derdeel van de Fievelboezem, wordt gekenmerkt door een blokverkaveling en slingerende wegen en waterlopen. Ten noorden van de dorpen streken zich de open zeekleipolders uit met dijken, reeksen van boerderijen en een opstrek- kende verkaveling. Beide landschappen hebben hun eigen kwaliteiten en hun eigen kansen om ze te ontsluiten voor de dorpsbewoners en de recreant.
In de huidige situatie is het gebied al her en der ontsloten. Langs de Mare bestaat bij Oldenzijl ligt bijvoorbeeld een wandelpad. Her en der zijn aanlegsteigers aanwezig en bij de dorpen haventjes. Enkele dorpsommetjes zijn aangelegd. Langs de dijk is Noordpolderzijl met het café en de buitendijkse kwelder een bekende bestemming op een mooie dag. Ook de randen van de Eemshaven trekken. Deze ingrepen zijn echter nog fragmenten, een structurele aanpak zou de kwaliteit sterk vergroten. Bij die aanpak kunnen de cultuurhistorische pareltjes die in het gebied aanwezig zijn een belangrijke steun vormen.
Wanneer er een toeristisch-recreatieve netwerk van fiets-, en wandelpaden en vaarwegen zou worden aangebracht is dat interessant voor de dorpelingen en de plattelandsbewoners. Het uitbouwen van de fragmenten tot een netwerk betekent dat de dorpsommetjes gerealiseerd worden en dat de nieuwe plattelandsbewoners een hechtere band krijgen met de dorpen. Maar ook wordt het gebied geschikt voor recreanten waardoor het denkbaar is dat er gaandeweg naast de huidige knooppunten nieuwe pleisterplaatsen een plek vinden in bestaande vrijkomende boerderijen of bestaande bebouwing binnen de dorpen.
In het zuidelijke deel liggen de kansen voor het netwerk vooral in een goed gebruik van het stelsel van de Maren, de waterlopen. Dit te beginnen bij de Mare die ten zuiden van de reeks van dorpen ligt. De vaak met riet begroeide oevers bieden een prachtig houvast in het ruime akkerland. Dit landschap is intiemer, de paden langs de waterlopen bieden door het kronkelende beloop steeds wisselende zichten op de omgeving. Een doorgaand pad langs de waterloop en enkele ommetjes vanuit de dorpen die hier op aanhaken vormen een krachtig netwerk. De bestaande haventjes in de dorpen zijn in deze opzet een belangrijke schakel.
In het noorden biedt de zeedijk met het overweldigende uitzicht over het wad een grote kans. Hier kan je aanhaken op de naam en faam van de waddenzee. Doorsteken vanuit de dorpen brengen je naar de dijk. Een fietspad met zicht op het wad zou een belangrijke aanvulling in het dijkprofiel zijn. En hoe mooi zal het wezen als je aan de rand van dit grote natuurgebied kan verblijven in een ‘lodge’ op de kwelder.
- Netwerk is basis voor verdere differentiatie van het gebied
- Netwerk als motor voor kansen, hergebruik van boerderijen
- Stel een kwartiermaker aan, verruim juridisch de mogelijkheden
Initiatieven dorpsbewoners
In willekeurige volgorde enkele zaken die hier of el- ders spelen of zouden kunnen spelen. E.e.a. kan in samenspraak met de bewoners worden uitgewerkt tot concrete voorstellen.
afstemming vervoer – openingstijden voorzieningen
Om ouderen die slecht moeilijk het huis uit komen een efficiënt bezoekje aan het doprscentrum te geven worden de openingstijden van de verschillende voorzieningen en het vervoer op elkaar afgestemd.
dorpskamers: pleisterplaatsen voor ouderen, jongeren, lokale ondernemers
Een kamer in een leegstaand pand wordt gebruikt als pleisterplaats bij een arrangement waarbij ouderen een dagje verzorgd naar het dorp komen (halen en brengen). In de dorpskamer worden door buurtondernemers diensten verricht, zoals een kap- en kleedsessie of een bijspijkercur- sus moderne knoppen.
gemeentewerf: faciliterende professionele bouwvakkers; ondersteunend, uitvoerend
Bouwvakkers, schilders, stucadoors, installateurs uit de regio verenigen zich in een samenwerkingsverband en ‘adopteren’ een dorp om dit in een bouwstroom gedurende een bepaalde tijd te verbouwen. Geïnteresseerde bewoners kunnen hun woning laten doorlichten, offerte laten maken en profiteren bij uitvoering van de collectieve inkoopkorting.
Kwartiermakers: begeleiders en adviseurs (collectieve) particuliere initiatieven
Om het transformatieproces van boerenerven te begeleiden wordt een kwartiermaker in de regio ge?nstalleerd die bewonersinitiatieven ondersteunt, contacten met overheden kan leggen en het collectief particulier opdrachtgeverschap begeleidt.
